piątek, 15 czerwca 2018

O nas samych | "Żarcik i inne (bardzo różne) opowiadania" A. Czechow



Moje pierwsze spotkanie z twórczością Czechowa nastąpiło w gimnazjum, gdy omawialiśmy dwa z jego najbardziej znanych opowiadań: Kameleona i Człowieka w futerale (ten drugi niestety nie gości w tym zbiorku). Zakochałam się? Chyba nie. Ale na pewno mi się spodobało. I gdy trafiła się okazja, z przyjemnością sięgnęłam po większy wycinek twórczości tego autora i spędziłam w jego towarzystwie miłych parę godzin. Zapraszam.

Czechow niezwykle barwnie portretował rosyjskie społeczeństwo XIX wieku, przedstawiając jego najbardziej palące problemy, ale i ogólnoludzkie bolączki. Akcję swoich opowiadań umieszczał w niewymyślnych sceneriach, zazwyczaj małych miasteczek. Bohaterami czynił ludzi przeciętnych, ale na pewno nie nudnych.

Żarcik i inne (bardzo różne) opowiadania składa się 28 miniatur w tłumaczeniu jakiegoś anonima z otwartej domeny. Choć wolę przekłady nowsze, ten akurat wypada całkiem dobrze. Czechow pisał zwięźle, bez jakichkolwiek dłużyzn, wszystkie środki artystyczne oszczędzając raczej dla oddania specyficznego sposobu wypowiedzi różnych postaci. W rezultacie jego opowiadania pochłania się naprawdę szybko i bez większych oporów materii.

Dużo w nich komedii omyłek i choć niektóre chwyty przez ostatnie 130 lat stosowano zdecydowanie zbyt często (vide: pomylenie pociągów), tak że puenty można domyślić na długo przed końcem utworu, to wciąż wiele momentów bawi, jak dawniej. Przede wszystkim dlatego, że opowiadania Czechowa stoją elementami satyrycznymi. Autor krytykuje ludzkie przywary nawet nie tyle wyolbrzymiając je, co stawiając realistycznie skonstruowanych bohaterów w przesadnych sytuacjach i pozwalając im odkryć przed nami swoje mniej znane i mniej pozytywne oblicza. Niejednokrotnie wyzwala w ten sposób w utworach nuty smutne, które w kilku utworach całkowicie dominują nad humorem. I to one najbardziej zapadają w pamięć. Podrzutek oraz tytułowy Żarcik zostaną ze mną na dłużej.

A choć fabuła części opowiadań już po kilku dniach rozmyła mi się w jedną całość, to jest to całość naprawdę dobra i którą będę wspominać miło. To proza, która pomimo poruszanych poważnych tematów, przede wszystkim bawi i zapewnia inteligentną rozrywkę (wiecie, jak lubię tę frazę). I to pomimo, a może nawet z racji?, swojego wieku. W końcu tyle tu nieaktualnych problemów albo przytyków tak ponadczasowych, że gdzieś w międzyczasie przestały boleć i przeszliśmy z nimi do porządku dziennego.


Marta


Autor: Antoni Czechow
Tytuł: "Żarcik i inne (bardzo różne) opowiadania"
Oryg. tytuł: "Шутка"
Wydanie: Wydawnictwo MG, Kraków 2018
Tłumaczenie: A. W.
Stron: 172